Σε αυτό το άρθρο θα εξετάσουμε το συχνό φαινόμενο της μοναξιάς στην νεαρή ενήλικη ζωή. Θα επικεντρωθούμε κυρίως στις αιτίες πίσω από αυτό το φαινόμενο και στα συναισθήματα που το συνοδεύουν.

Παρά το γεγονός ότι συχνά θεωρούμε ότι η μοναξιά είναι ένα θέμα που αντιμετωπίζουν κυρίως οι ηλικιωμένοι, στην πραγματικότητα σύμφωνα με αρκετές μελέτες φαίνεται ότι άτομα ηλικίας 18-25 είναι πιο πιθανό να αισθάνονται μοναξιά απ’ ότι άτομα στην ηλικιακή ομάδα 25-44. Σύμφωνα με έρευνες, τουλάχιστον 70% των νεαρών ενηλίκων αισθάνονται ή έχουν αισθανθεί κάποιες φορές μόνοι τους ή ότι κανείς δεν τους καταλαβαίνει πραγματικά. Το ένα τέταρτο των νεαρών ενηλίκων αισθάνονται ότι δεν έχουν κοντινούς φίλους, ενώ οι άντρες αναφέρουν περισσότερα αισθήματα μοναξιάς από ότι οι γυναίκες.

Υπάρχουν ορισμένοι λόγοι που οι νέοι ενήλικες είναι πιο ευάλωτοι στην μοναξιά. Οι νεαροί ενήλικες συχνά προσεγγίζουν τις κοινωνικές σχέσεις με διαφορετικό τρόπο απ’ότι οι μεγαλύτεροι ενήλικες, και αυτό έχει συχνά επίδραση στον τύπο της μοναξιάς που βιώνουν. Οι νεαροί ενήλικες επιθυμούν να προστατεύσουν τον εαυτό τους από την λεγόμενη κοινωνική μοναξιά (social loneliness) σύμφωνα με την θεωρία του Weiss, και γι’ αυτό επικεντρώνονται στην ποσότητα των επαφών και στο χτίσιμο ενός μεγάλου δικτύου φίλων. Αυτό τους αφήνει ευάλωτους στην συναισθηματική μοναξιά (emotional loneliness), καθώς μπορεί να απομακρυνθούν από πιθανώς ισχύουσες καλές σχέσεις εμπιστοσύνης όπως οι οικογενειακές ή να μην τις έχουν δημιουργήσει ακόμα. Στις ηλικίες 18-25 έχουμε τη μετάβαση από την οικογένεια καταγωγής σε αυτό που συχνά λέμε “επιλεγμένη οικογένεια”, δηλαδή ένα δίκτυο από ανθρώπους με τους οποίους νιώθουμε ότι έχουμε πολλά κοινά και άνθρωποι που μας καταλαβαίνουν (στενοί φίλοι, σύντροφοι, συνεργάτες). Αντίθετα, οι μεγαλύτεροι ενήλικες επιθυμούν την θωράκιση απέναντι στην συναισθηματική μοναξιά επενδύοντας στο χτίσιμο και διατήρηση ενός μικρού και στενού κύκλου φίλων και συντρόφων. Τα παραπάνω σχετίζονται και με το γεγονός ότι η κοινωνία στην οποία ζούμε έχει χαρακτηριστικά υπερ-ατομικισμού καθώς οι άνθρωποι συχνά επιλέγουν να επικεντρωθουν στην ευημερία μόνο αυτού του στενού κύκλου οικογένειας και φίλων.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας στη συζήτηση γύρω από τη μοναξιά των νεαρών ενηλίκων είναι τα social media. Σύμφωνα με κάποιες θεωρίες, η χρήση των social media έχει αρνητική επίδραση στην ψυχική υγεία και είναι πιθανό να αυξήσει την μοναξιά καθώς συχνά αντικαθιστά τις επαφές που γίνονται πρόσωπο με πρόσωπο. Πιο ξεκάθαρη είναι όμως η σχέση των social media με αισθήματα μειονεξίας και σύγκρισης. Οι νεαροί ενήλικες βλέπουν τα social media σαν ψεύτικες εικόνες που δεν έχουν να κάνουν με την πραγματικότητα, αλλά παρόλα αυτά συγκρίνουν τον εαυτό τους με αυτές. Συχνά αισθάνονται πίεση να παρουσιάσουν μια εκδοχή του εαυτού τους στα social media η οποία δεν ανταποκρίνεται στο πώς νιώθουν πραγματικά, με σκοπό να γίνουν αποδεκτοί από τους άλλους. Σε σχετικές έρευνες επανέρχεται από τους νέους ενήλικες το θέμα του υλισμού καθώς και της έμφασης στην εικόνα, στο φαίνεσθαι στην σύγχρονη κοινωνία, κάτι που τους κάνει να νιώθουν μοναξιά και ότι δεν ταιριάζουν.

Μια άλλη αιτία μοναξιάς στους νεαρούς ενήλικες σχετίζεται με μεταβάσεις και μετακινήσεις για σπουδές, επάγγελμα ή προσωπική ζωή. Οι νέοι καλούνται να πάρουν σημαντικές αποφάσεις για το μέλλον τους, κάτι που μπορεί να τους προκαλεί στρες. Αυτές οι μεταβάσεις σχετίζονται και με τις σχέσεις που συνάπτονται, καθώς νέοι που σπουδάζουν σε άλλη πόλη μπορεί να νιώθουν μοναξιά και να τους λείπει η οικογένεια ή το οικείο περιβάλλον τους, ενώ σε νέους που δεν σπουδάζουν μπορεί να λείπει η συμμετοχή σε κοινωνικές ομάδες, όπως σύλλογοι. Νεαροί ενήλικες που ξεκινάνε την επαγγελματική τους ζωή μπορεί να αφιερώνουν υπερβολικά πολλές ώρες στην εργασία τους με σκοπό να κατοχυρώσουν τη θέση τους ή να χτίσουν μια καριέρα, κάτι που μπορεί να τους απομονώσει προσωρινά.

Οι νέοι που αισθάνονται μοναξιά αισθάνονται συχνά αποσυνδεδεμένοι, σαν να μην έχουν σημασία για τους άλλους και μια αδυναμία να εκφραστούν ή να γίνουν κατανοητοί. Αρκετοί νέοι που αισθάνονται μοναξιά νιώθουν συχνά ότι κανείς δεν ενδιαφέρεται πραγματικά για αυτούς, ή ότι προσπαθούν περισσότερο να συνάψουν σχέσεις με τους άλλους απ’ότι οι άλλοι με αυτούς, κάτι που οδηγεί σε αισθήματα ματαίωσης και αυξάνει το άγχος γύρω από κοινωνικές καταστάσεις ή την πιθανότητα απόρριψης. Είναι σημαντικό να αναφερθεί σε αυτό το σημείο ότι σύμφωνα με έρευνες ο εγκέφαλος του ανθρώπου που νιώθει μοναξιά επεξεργάζεται πιο έντονα τα αρνητικά συναισθήματα. Αυτό μας βοηθάει να καταλάβουμε ότι στην περίπτωση της μοναξιάς το άτομο μπαίνει συχνά σε έναν φαύλο κύκλο. Η μοναξιά επιδρά αρνητικά στην ψυχική υγεία του ατόμου, καθώς σχετίζεται με κακή ποιότητα ύπνου, κατάθλιψη, έντονο άγχος κ.ά.

Η καταπολέμηση της μοναξιάς των νεαρών ενηλίκων μπορεί να γίνει σε κοινωνικό και σε ατομικό επίπεδο. Για παράδειγμα, οι εκπαιδευτικοί οργανισμοί μπορούν να βρουν τρόπους ενημέρωσης των νέων για τις πιθανές προκλήσεις που είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν καθώς ξεκινούν τις σπουδές τους ή την εργασία έτσι ώστε αυτοί να είναι περισσότερο προετοιμασμένοι. Σε ατομικό επίπεδο, το mindfulness θα ήταν ένας τρόπος να μειώσουν οι νέοι την χρήση των social media, κάτι που θα συμβάλει στην βελτίωση της ψυχικής τους υγείας σε πολλαπλά επίπεδα.

Tip:
Κάνε το ένα βήμα παραπάνω στις σχέσεις σου. Αν έκανες like, στείλε και ένα μήνυμα, αν έστελνες μηνύματα, πάρε και ένα τηλέφωνο. Να είσαι ενεργητικός/η στις σχέσεις που θέλεις να καλλιεργήσεις. Χωρίς άγχος, και ό,τι προκύψει!

Πηγές:

• Ηawkley L., Buecker S., Kaiser T., Luhmann M. „Loneliness from Young Adulthood to Old Age: Explaining Age Differences in Loneliness”. Int J Behav Dev. 2022 January 01; 46(1): 39–49. doi:10.1177/0165025420971048.
• Whitley R. „Loneliness in Young Adults: A Growing Mental Health Issue”. Psychology Today, 29.1.2020.
• Young adults hardest hit by loneliness during pandemic, Colleen Walsh, 2021, https://news.harvard.edu/gazette/story/2021/02/young-adults-teens-loneliness-mental-health-coronavirus-covid-pandemic/
• Fardghassemi S, Joffe H (2022) The causes of loneliness: The perspective of young adults in London’s most deprived areas. PLoS ONE 17(4): e0264638. https://doi.org/10.1371/journal. pone.0264638
• Travers, M. „Two Facts About Loneliness Everyone Should Understand”. Psychology Today, 3.7.2023